SOL KLARNET – SİB KLARNET (KLARİNET) DERS PROGRAMLARIMIZ
Klarnet ders programımız, tutuş teknikleri, dudak, bek’e hakimiyet ve ses üfleme çalışmaları ile başlar.
Sib Klarnet:
Özel Fransız Bohem tekniği ile öğrenci metot ve egzersizlerle sıkılmadan direkt çalma yetisine geçebilmektedir. Diyafram üfleme tekniği öğretilerek, çalıcının performansı artırılmakta, Klose metod ile de pekiştirilmektedir. Gamlar (majör – minör ”3 hali birlikte”) ve dilli-bağlı egzersizlerle profesyonel çalış tekniği kazanan öğrenciler, konçerto v.b. eserlerde müzikalite ve yorumlama tekniğiyle derse devam ederler.
Sol Klarnet:
Akademimiz tarafından Balkan-Makamsal Türk Müziği formunda özel metodlar uygulamaktadır. Usta-çırak yöntemi ile birlikte ilerleyen sol klarnet derslerimiz, Türk Müziği makamlarının notasyon olarak da incelendiği ve icra edildiği yöntemlerle yapılmaktadır. Bu amaçla öğrencilerimize ezbere dayalı olmayan bir eğitim vermekteyiz.
Öğrencilerimize standart enstrüman eğitimini tamamladıktan sonra,çalmak istedikleri müzik türlerine yönelik (Caz,Blues,Klasik Batı Müziği,Türk Sanat Müziği,Etnik-Makamsal vb.)eğitim vermekteyiz.
Her derste yeni bir konunun işlendiği eğitim müfredatımız, öğrencilerimizin sıkılmadan, eğlenerek öğrenebilecekleri, bu konuda yeterli formasyano sahip eğitmenlerimizce işlenmektedir.
KLARNET (KLARİNET) YAPISI – TEKNİK ÖZELLİKLERİ
Klarnet (klarinet ya da gırnata), sert ve dayanıklı ağaçlardan genellikle de abanoz ağacından yapılan üflemeli bir çalgı türüdür. Bir çeşit sert kauçuk olan ebonitten ya da metalden yapılanları da vardır.
Klarinetler, beş parçanın birleşmesinden oluşur, bunlar:
* Kafalık (Bek)
* Fıçı (Barel)
* Üst gövde
* Alt gövde
* Kalak (Pavillon da denir)
Klarinetin gövdesi silindir biçimindedir. Kalak bölümü ise obuanın kalağına oranla daha geniştir. Dikkatlice yontulup biçimlendirilen bu kamış parçası, ağızlık üzerine takılır. Çalıcının nefesi ile titreşime geçirilen kamış, boru içindeki havayı titreşime geçirerek ses elde edilmesini sağlar. Çalıcının sol eli yukarıda, sağ eli ise aşağıda olmak üzere az bir eğimle yere doğru tutulur.
Flüt ve obuada olduğu gibi, klarnetin gövdesinde de ses deliklerini açmaya ve kapatmaya yarayan metal bir mekanizma vardır. 1840 sıralarında “Boehm sistemi” flüte uygulandıktan sonra, Paris konservatuarı öğretim üyesi ve klarnetçi Klosé, bu sistemin klarnete de uygun olduğunu görmüş ve Boehm sistemi klarnete de uygulanmıştır. Daha sonra farklı zamanlarda farklı kişiler tarafından bu sistem geliştirilmiştir.
Klarnetin Tarihçesi
19.yüzyılda Chalumeau (Şalümo) adıyla orkestralarda icra edilen bu nefesli saz, klarnetin atasıydı. Fransızca’dan gelen bu isim nefesli sazların genel adıydı. Aynı yüzyılda Denner adlı çalgı yapım ustası Şalümo’yu geliştirerek bugünkü sisteme doğru ilk adımı atmıştır. 18.yüzyılda keşfedilen enstrümanın orkestraya dahil edilmesi 1750 yılında olmuştur. 1800’lü yıllarda klarnetin oda orkestralarında yaygınlaşmasında Mozart’ın rolünün büyük olduğu bilinmektedir. 1812’de Paris Konservatuarı’nda öğretim üyesi olan Ivan Müler, klarnete farklı mekanikler eklemiştir. Müller’in 13 tuşlu hale getirdiği enstrüman Denner’in sistemine göre daha karmaşıktır. 1840 yılında ses sistemleri için metal tuş mekanizması flüt ve obuada olduğu gibi klarnette de kullanılmıştır. Paris Konservatuarı Klarnet bölümü öğretim üyesi Klose, Boehm Sistemini klarnete uyguladıktan sonra 1860 yılına kadar enstrüman üzerinde mekanik gelişmeler devam etmiştir. 1900-1925 yılları arasında klarnet artık radyo ve stüdyo kayıtlarında önemli yer tutmaya başlamıştır. Perde sistemlerinin esas amacı akustiğin daha kaliteli elde edilmesi yönünde idi. Şalümo ile 1600’lerde 1,5 oktav ses genişliğiyle yola çıkan klarnet, Mozart’ın konçerto ve Quintetlerinde yumuşak ve koyu sesiyle klasik, caz ve pop orkestralarının vazgeçilmez nefesli sazı olarak bugün konservatuarlarda eğitim metotlarında ve müzik literatüründe yerini almıştır.
Klarinet türleri
* Mi bemol küçük klarinet (yazılan notanın küçük üçlü ince sesini duyurur)
* Re küçük klarinet (yazılan notanın büyük ikili ince sesi duyurur)
* Do klarnet (yazılan notanın aynısını duyurur)
* Si bemol klarinet (yazılan notanın büyük ikili kalın sesini duyurur)
* La klarinet (yazılan notanın küçük üçlü kalın sesini duyurur)
* Basset horn (Fa) (Yazılan notanın tam beşli kalın sesini duyurur)
* Mibemol alto klarinet (yazılı notanın büyük altılı kalın sesini dyurur)
* Si bemol bas klarinet (yazılan notanın büyük dokuzlu kalın sesini duyurur)
* La bas klarinet (yazılı notanın 1 oktav ve küçük üçlü kalın sesini duyurur)
* Si bemol kontrabas klarinet (yazılı sesin 2 oktav ve büyük ikili kalın sesini duyurur)
Bu çalgıların tümünün çalınışı aynıdır. Bir türü iyi çalmayı öğrenen, kısa bir çalışma devresinden sonra, herhangi bir diğerini çalabilir. Yukarıdaki türlerden yalnızca dört tanesi sürekli orkestralarda kullanılır.
1. Mi bemol küçük klarinet
2. Si bemol klarinet
3. La klarinet
4. Si bemol bas klarinet
Bu dört çalgının da dördü birden her yapıtta kullanılmaz. Genellikle besteciler iki Si bemol klarinet kullanırlar. Üçlü orkestra kuruluşunda ise, bunlara bir de Bas klarinet eklenir. Daha büyük orkestralarda Mi bemol klarinet ve bir Si bemol klarinet daha eklenebilir.
La klarinet, Si bemol klarinete çok yakın bir çalgıdır. La klarinetin boyu Si bemol klarinete göre biraz daha uzun, ses rengi biraz daha koyudur. Çalınışı ve ses genişliği aynıdır. Yalnızca, Si bemol klarinet yazılı olan notanın büyük ikili kalınını, La klarinet ise küçük üçlü kalınını seslendirir. Besteciler bu iki klarinet türünden birini kullanırlar. Bunun en önemli nedenleri şunlardır:
1. Daha koyu bir ses rengi isteniyorsa.
2. Yapıtta çok diyez varsa.
3. Klarinet partisinin en kalınından Do diyez sesinin kullanılması gerekiyorsa.
Klarinetin notaları sol anahtarı üzerine yazılır. Ses genişliği neredeyse 4 oktav kadardır. Bu genişlik içinde tüm diatonik ve kromatik sesler elde edilebilir. Dördüncü ek çizgideli sol notasından daha ince notaların çalınması biraz güç olduğu için bu sesler pek kullanılmaz. Eğer kullanılması isteniyorsa da küçük klarinet kullanılır. En kalın mi notasından bir sonraki oktav içerisindeki si bemol notasına kromatik olarak, aşağıdan yukarıya doğru ses deliklerinin sırasıyla açılması yoluyla elde edilir. Si bemolün incesindeki seslerin elde edilişi, flüt ve obuadakinden biraz farklıdır. Flüt ve obuada en kalındaki esas seslerden sonra gelen sesler, bu esas seslerin ikinci doğuşkanları (bir oktav incesi) olarak, daha incelerde ise, esas seslerin genellikle dördüncü doğuşkanları (iki oktav incesi) olarak elde edilirler. Klarinette ise (gövdesi silindir biçiminde olduğundan) elde edilen doğuşkanlar tek sayılıdır (3, 5, 7, 9). Üçüncü çizgi Si sesi klarinetin yazılı en kalın sesi olan mi sesinin dudak ve nefes ayarı, ayrıca bir yardımcı perde yardımı sonucunda çıkarbılan üçüncü doğuşkanıdır, yani 1 oktav ve tam 5’li. Si sesinden üçüncü ek çizgi Fa’ya kadar olan sesler kromatik olarak bu yolla elde edilir. Fa’nın daha incesindeki sesler çeşitli yollardan, her klarinetçiye ve klarinet yapısına göre değişebilen yollarla elde edilir.
Klarinetin dört farklı tınlama bölgesi vardır:
1. Kalın ses bölgesi : En kalın ses olan Mi notasından bir oktav incesi Fa diyez notasına kadar olan bölgedir. Zengin, madeni, gizemli, karanlık ve dramatik sözcükleri ile tanımlanabilir. Bu ses bölgesine “Şalümo” (Chalumeau) bölgesi de denir.
2. Kötü sesler : Sol notasından üç yarım perde sonraki Si bemol notasına kadar olan bölgedir, klarinetin en kötü sesleridir. Zayıf, soluk ve elde edilmesi biraz daha güçtür.
3. Orta ses bölgesi : Si notasından ikinci ek çizgi Do notasına kadar olan ve klarinetin en güzel sesleridir. Bu bölgeye “klarino” (Clarino) ses bölgesi denir. En güzel ve en etkili klarinet soloları bu ses bölgesinde yazılmıştır. Bu sesler duru, parlak, ılık ve etkileyicidir.
4. İnce ses bölgesi : İkinci ek çizgi Do notasından sonraki daha ince seslerdir. Gür çalındığında sert ve rahatsız edici, ancak kısık sesle çalındığında ılık ve yumuşak, flüt ses rengine yakın bir tını özelliği gösterir.
Klarnet, çeviklik bakımından flüte çok yakındır. Her çeşit hızlı, parlak, gösterişli pasajlar, diziler, arpejler, grupetto ve benzeri figürler, tril ve tremololar rahatlıkla çalınabilir. Genellikle tek dil kullanırlar. Çift dil ve üç dil çok zor olduğundan, özel durumlar olmadıkça kullanılmaz. Bir ses bölgesinden başka bir ses bölgesine geniş aralıklı atlamalar, klarinete özgü kolaylıklardan biridir. Ancak hızlı tekrarlanan sesleri çalmakta oldukça sınırlıdır. Klarinetin en önemli özelliklerinden biri de, gürlük kontrolü bakımından son derece yetenekli olmasıdır. Çok kısık sesle ve çok gür sesle çalınabilir.
Klarinete orkestrada hızlı, akıcı, parlak, gösterişli pasajlardan geniş duygusal ezgilere dek her türlü görev verilir. Duru ve parlak ses rengi ile birleşen etkili kreşendo ve dekreşendo yeteneği, klarinetin “Espressivo” solo pasajlarda sık sık görevlendirilmesine neden olur. Ses rengi diğer tahta üflemelilerle iyi kaynaşır. Başka çalgılardaki temaları katlamak, gerekirse arka plandaki armonileri sağlamak ve eşlik figürlerini seslendirmek klarnetin yapabileceği en önemli görevlerdir.
Tüm enstrümanlarda olduğu gibi işçilik ve kullanılan malzeme çalgının kalitesini belirlemektedir. Belli bir bilgi birikimine sahip kişilerle enstrüman teminini tavsiye etmekteyiz. Bu süreçte eğitmenlerimizin bilgi ve deneyimleriyle sizlere yardımcı olmaktayız.